MUA HÀNG ONLINE: LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRÁNH DÍNH PHẢI HÀNG GIẢ, HÀNG NHÁI TRÀN LAN?

Mua sắm online ngày càng phổ biến nhưng cũng đi kèm nhiều rủi ro về hàng giả, hàng nhái. Làm sao để phân biệt được sản phẩm thật – giả và tránh bị “tiền mất tật mang”? Bài viết này sẽ chia sẻ những bí quyết hữu ích giúp bạn tự tin mua hàng online an toàn, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe trước các chiêu trò tinh vi của kẻ gian trên thị trường số hiện nay.

Hàng giả, hàng nhái là gì?

Theo khoản 7 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, hàng giả được hiểu là sản phẩm được làm nhái hoặc sao chép nhằm đánh lừa người tiêu dùng về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng, nhãn hiệu hoặc bao bì. Trong khi đó, hàng nhái thường là sản phẩm sao chép mẫu mã, thiết kế của thương hiệu nổi tiếng nhằm tận dụng uy tín để trục lợi.

Tại Việt Nam, hàng giả, hàng nhái xuất hiện nhiều trên các trang mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử và các website bán hàng trực tuyến, tập trung chủ yếu ở các nhóm mặt hàng như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, quần áo, giày dép, điện tử và phụ kiện. Những sản phẩm này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, quyền lợi, đồng thời làm suy yếu niềm tin đối với thương hiệu chính hãng và làm tổn hại đến nền kinh tế trong nước.

Các dấu hiệu nhận biết hàng giả, hàng nhái khi mua online

• Giá bán bất thường, quá rẻ so với thị trường: Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất là sản phẩm được bán với giá thấp hơn nhiều so với giá bán lẻ chính hãng. Đây thường là chiêu trò thu hút người mua thiếu kinh nghiệm hoặc không cảnh giác. Ví dụ: Một chiếc tai nghe AirPods Pro được rao bán với giá 500.000 đồng trong khi giá chính hãng là hơn 5 triệu đồng; nước hoa Chanel No.5 được bán với giá 300.000 đồng, trong khi giá gốc từ 3-4 triệu đồng.
• Thông tin sản phẩm không đầy đủ, mập mờ: Mô tả sản phẩm thiếu các thông tin quan trọng như nơi sản xuất, ngày sản xuất, hạn sử dụng, thành phần hoặc xuất xứ rõ ràng. Điều này thường xảy ra khi người bán không muốn tiết lộ nguồn gốc hàng hóa. Ví dụ: Một sản phẩm mỹ phẩm chỉ ghi là "Hàng nội địa Trung" mà không nêu rõ tên nhà sản xuất, không có thành phần cụ thể hay hạn sử dụng; thực phẩm chức năng chỉ ghi công dụng mơ hồ như “giảm cân thần tốc” mà không ghi rõ đơn vị sản xuất hay giấy phép lưu hành.
• Hình ảnh sản phẩm không đồng nhất, mập mờ: Các hình ảnh đăng tải có chất lượng kém, không rõ nét hoặc khác nhau trên cùng một sản phẩm. Đôi khi các hình ảnh này được sao chép từ nhiều nguồn khác nhau mà không phải hàng thật. Ví dụ: Cùng một sản phẩm giày thể thao nhưng có tới 3-4 hình ảnh khác nhau về logo, màu sắc, thiết kế; hoặc ảnh sản phẩm được cắt từ trang web nước ngoài, không có ảnh thật do người bán tự chụp.
• Không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp: Người bán không cung cấp được hóa đơn VAT, giấy chứng nhận xuất xứ hoặc các giấy tờ liên quan chứng minh nguồn gốc hợp pháp của sản phẩm. Ví dụ: Người bán từ chối xuất hóa đơn giá trị gia tăng với lý do “hàng xách tay”; hoặc không thể cung cấp CO (giấy chứng nhận xuất xứ) và CQ (giấy chứng nhận chất lượng) cho lô hàng máy móc nhập khẩu.
• Trang web, fanpage bán hàng thiếu uy tín: Các kênh bán hàng không có địa chỉ rõ ràng, không có thông tin liên hệ cụ thể, hoặc không có phản hồi, đánh giá minh bạch từ người mua trước đó. Các trang này thường thiếu các chính sách đổi trả, bảo hành hợp lý. Ví dụ: Fanpage bán hàng chỉ tạo chưa đầy một tháng, không có thông tin địa chỉ kho hàng hay số điện thoại cụ thể; không có đánh giá người dùng thật, hoặc toàn là bình luận khen mang tính chất "ảo".

Những kênh mua hàng online uy tín nên lựa chọn

• Sàn thương mại điện tử lớn, có uy tín: Lazada, Shopee, Tiki, Sendo… đều có chính sách bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng rõ ràng và hệ thống đánh giá người bán giúp người mua lựa chọn chính xác hơn.
• Website chính hãng của thương hiệu: Mua trực tiếp từ trang web hoặc ứng dụng chính thức của thương hiệu giúp đảm bảo sản phẩm là hàng thật, có nguồn gốc rõ ràng và chế độ bảo hành đầy đủ.
• Trang mua bán có hệ thống đánh giá minh bạch: Lựa chọn người bán có nhiều đánh giá tích cực, điểm số cao và phản hồi rõ ràng từ khách hàng sẽ giảm thiểu rủi ro mua phải hàng giả.
• Ứng dụng mua sắm có xác minh người bán: Một số nền tảng mua bán trực tuyến đang áp dụng các biện pháp kiểm định, xác thực người bán để tăng cường độ tin cậy cho người tiêu dùng.

Các biện pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua hàng online

• Kiểm tra kỹ sản phẩm khi nhận hàng: Người mua nên kiểm tra kỹ tem nhãn, bao bì, mùi, chất liệu sản phẩm và đối chiếu với thông tin hàng thật. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, nên liên hệ ngay với bên bán để phản hồi hoặc trả hàng.
• Lưu giữ đầy đủ chứng từ mua hàng: Hóa đơn, phiếu giao hàng, các tin nhắn trao đổi đều là bằng chứng quan trọng để khiếu nại hoặc yêu cầu bồi thường khi gặp phải hàng giả hoặc hàng kém chất lượng.
• Chọn phương thức thanh toán an toàn: Ưu tiên các hình thức thanh toán có bảo vệ người mua như thanh toán khi nhận hàng (COD), thanh toán qua thẻ tín dụng hoặc ví điện tử có chính sách hoàn tiền khi phát sinh tranh chấp.
• Khiếu nại và tố cáo hàng giả: Người tiêu dùng có quyền khiếu nại, tố cáo vi phạm đến các cơ quan có thẩm quyền như Cục Quản lý thị trường, công an kinh tế, hoặc qua tổng đài 1800 6838. Đây là các kênh tiếp nhận phản ánh và xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về hàng giả.
• Nắm rõ quyền lợi theo pháp luật: Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 (sửa đổi năm 2023, có hiệu lực từ 01/07/2024) quy định người tiêu dùng được quyền được cung cấp thông tin chính xác, khiếu nại, yêu cầu bồi thường thiệt hại và được bảo vệ khi mua hàng trực tuyến.

Kết luận

Mua hàng online đang trở thành xu hướng phổ biến, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về hàng giả, hàng nhái nếu người tiêu dùng không tỉnh táo. Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, lựa chọn kênh mua hàng uy tín và áp dụng các biện pháp bảo vệ quyền lợi sẽ giúp người tiêu dùng an tâm hơn khi mua sắm trực tuyến. Người tiêu dùng cần nâng cao ý thức cảnh giác, tích cực tố giác hành vi vi phạm để bảo vệ chính mình và góp phần xây dựng thị trường thương mại điện tử minh bạch, lành mạnh tại Việt Nam.