LUẬT LAO ĐỘNG MỚI NHẤT: DOANH NGHIỆP & NGƯỜI LAO ĐỘNG CẦN BIẾT GÌ?

Luật lao động mới nhất có những điều chỉnh quan trọng về hợp đồng lao động, tiền lương, bảo hiểm và quyền lợi của người lao động. Những thay đổi này tác động trực tiếp đến cả doanh nghiệp và người lao động, đòi hỏi sự thích ứng kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các quy định mới để đảm bảo tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi một cách tốt nhất.

1. Những thay đổi quan trọng trong luật lao động mới

1.1. Hợp đồng lao động và hình thức giao kết

Một trong những điểm thay đổi đáng chú ý trong luật lao động mới là quy định về hợp đồng lao động. Cụ thể:

• Hợp đồng lao động chỉ còn hai loại: Thay vì ba loại hợp đồng như trước đây (hợp đồng xác định thời hạn, hợp đồng không xác định thời hạn và hợp đồng theo mùa vụ), luật mới quy định chỉ còn hai loại chính:
  • Hợp đồng lao động xác định thời hạn
    
     
  • Hợp đồng lao động không xác định thời hạn
     Điều này giúp hạn chế tình trạng lách luật bằng hợp đồng mùa vụ, đảm bảo quyền lợi lâu dài cho người lao động.
• Hợp đồng lao động điện tử có giá trị pháp lý như hợp đồng giấy: Trong bối cảnh chuyển đổi số, luật mới công nhận hợp đồng lao động dưới dạng điện tử có giá trị tương đương với hợp đồng giấy, miễn là đảm bảo được tính xác thực và sự thỏa thuận của hai bên.
• Quy định mới về thử việc: Với một số ngành nghề đặc thù, thời gian thử việc có thể kéo dài đến 180 ngày thay vì 60 ngày như trước đây. Điều này giúp doanh nghiệp có thêm thời gian đánh giá năng lực của người lao động, nhưng cũng đặt ra thách thức về quyền lợi cho người lao động trong giai đoạn thử việc. Tuy nhiên, đối với một số vị trí thử việc đến 180 ngày (tương đương 6 tháng) phải được quy định cụ thể tại quy chế nội bộ của doanh nghiệp, thông thường được áp dụng đối với các chức danh quản lý (ví dụ: cấp từ trường phòng hoặc phó giám đốc trở lên…)

1.2. Tiền lương và các khoản phúc lợi

Tiền lương luôn là vấn đề quan trọng trong quan hệ lao động. Luật lao động mới có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến mức lương tối thiểu và các khoản phúc lợi:

• Tăng mức lương tối thiểu vùng: Nhà nước điều chỉnh mức lương tối thiểu theo vùng để đảm bảo đời sống của người lao động phù hợp với mức tăng trưởng kinh tế. Điều này tác động trực tiếp đến doanh nghiệp, buộc họ phải điều chỉnh lại quỹ lương và chính sách đãi ngộ. Mức lương tối thiểu vùng đươc điều chỉnh mỗi năm một lần bởi Nghị định của Chính phủ.
• Quy định chặt chẽ hơn về trả lương ngoài giờ: Doanh nghiệp phải tuân thủ mức lương làm thêm theo quy định, đảm bảo không thấp hơn 150% vào ngày thường, 200% vào ngày nghỉ, và 300% vào ngày lễ. Điều này giúp hạn chế tình trạng lạm dụng lao động giá rẻ.
• Thêm các khoản phúc lợi bắt buộc: Một số chế độ hỗ trợ như tiền ăn ca, tiền phụ cấp xăng xe, tiền nhà ở có thể trở thành nghĩa vụ của doanh nghiệp tùy vào từng địa phương hoặc ngành nghề cụ thể.

1.3. Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế & trợ cấp thất nghiệp

Luật mới có nhiều thay đổi liên quan đến chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và trợ cấp thất nghiệp nhằm tăng cường bảo vệ quyền lợi của người lao động:

• Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội: Luật mới yêu cầu nhiều nhóm lao động hơn phải tham gia bảo hiểm xã hội, bao gồm cả lao động thời vụ có hợp đồng từ 1 tháng trở lên.
• Thay đổi mức đóng bảo hiểm: Tỷ lệ đóng bảo hiểm có thể điều chỉnh để đảm bảo cân đối quỹ bảo hiểm xã hội trong dài hạn.
• Nâng cao quyền lợi bảo hiểm thất nghiệp: Người lao động thất nghiệp có thể hưởng trợ cấp trong thời gian dài hơn hoặc có thêm hỗ trợ đào tạo nghề để tái hòa nhập thị trường lao động.

1.4. Thời gian làm việc, nghỉ ngơi và làm thêm giờ

Luật lao động mới điều chỉnh một số quy định về thời gian làm việc và nghỉ ngơi nhằm bảo vệ sức khỏe người lao động:

• Tăng số giờ làm thêm tối đa trong tháng: Một số ngành nghề có thể được phép kéo dài thời gian làm thêm lên đến 60 giờ/tháng thay vì 40 giờ/tháng như trước đây.
• Thêm ngày nghỉ lễ: Một số điều chỉnh liên quan đến việc tăng thêm số ngày nghỉ lễ trong năm để đảm bảo cân bằng giữa công việc và đời sống của người lao động.
• Quy định chặt chẽ về làm thêm giờ đối với lao động nữ và lao động vị thành niên: Doanh nghiệp không được ép buộc người lao động làm thêm quá giới hạn cho phép để đảm bảo sức khỏe và đời sống gia đình.

1.5. Quy định về sa thải, kỷ luật lao động

Luật lao động mới quy định cụ thể hơn về các trường hợp sa thải, đảm bảo tính minh bạch và công bằng:

• Doanh nghiệp chỉ được sa thải người lao động trong một số trường hợp cụ thể như vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, trộm cắp, tiết lộ bí mật kinh doanh...
• Tăng cường bảo vệ người lao động trước các hình thức sa thải trái pháp luật: Nếu người lao động bị sa thải sai quy định, doanh nghiệp phải bồi thường thiệt hại và nhận người lao động trở lại làm việc nếu có yêu cầu.
  
   
• Các quy định về kỷ luật lao động phải được doanh nghiệp xây dựng rõ ràng và thông báo trước cho người lao động.

1.6. An toàn lao động và môi trường làm việc

Luật mới có những điều chỉnh nhằm nâng cao tiêu chuẩn an toàn lao động và đảm bảo môi trường làm việc lành mạnh:

• Doanh nghiệp phải có trách nhiệm đánh giá rủi ro và thực hiện biện pháp bảo vệ sức khỏe người lao động.
• Quy định nghiêm ngặt về phòng chống quấy rối tại nơi làm việc: Các doanh nghiệp phải có cơ chế xử lý khiếu nại và bảo vệ người lao động khỏi các hành vi quấy rối hoặc phân biệt đối xử.

2. Người lao động cần lưu ý những gì?

• Nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ: Hiểu rõ về mức lương, thời gian làm việc, phúc lợi và các chính sách bảo hiểm. Đặc biệt lưu ý: Cần tìm hiểu và hiểu biết đầu đủ quy định về quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc mà doanh nghiệp đang áp dụng,...
• Kiểm tra hợp đồng lao động: Đảm bảo hợp đồng tuân thủ quy định mới và không có điều khoản bất lợi.
• Biết cách bảo vệ quyền lợi: Nếu có tranh chấp với doanh nghiệp, cần biết cách khiếu nại hoặc nhờ đến cơ quan chức năng.

3. Kết luận

Những thay đổi trong luật lao động mới nhất có tác động lớn đến cả doanh nghiệp và người lao động. Việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định mới không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch và công bằng hơn.